بازیهای بومی و محلی ؛ فراموش شده در غبار بازیهای مدرن

به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، برآیندها بیانگر آن است که ورزشها و بازیهای بومی و محلی بخشی از هویت و فرهنگ ساکنان مناطق کشورمان را تشکیل می دهد، که در شادی و نشاط جوامع بشری نقش بسزایی دارد، لذا به اعتقاد کارشناسان برای بازیابی و جایگاه دوباره و ترویج آن برنامه ریزی و نیاز سنجی شود.

کارشناسان، مانوس شدن با طبیعت را از جمله ویژگیهای ورزشهای بومی و محلی می پندارند و این مسئله تا آنجا حائز اهمیت است که در مهدکودکها و مجتمع های آپارتمانی کشورهای اروپایی فضاهای بزرگی با تزئینات چمن، خاک و شن ایجاد می شود تا کودک به راحتی با طبیعت ارتباط برقرار کند.

به باور این عده، ورود و گسترش بازیهای جدید بی هویت رایانه ای و ورزشهای مدال آور و قهرمانی نظیر فوتبال و ... موجب شده تا امروزه نه تنها بسیاری از ورزشها و بازیهای بومی و محلی در پس این بازیهای مدرن در غبار فراموشی رقته، بلکه نسل جدید حتی با نام این رشته ها بیگانه شده است.

کشتی سنتی "گورش ترکمن"، "چوپا سواری"، "رنگ به رنگ"، "کلاغ پر"، "پیش پیش"، "چشم دله کا"، "نخودچی"، "آغوز بازی"، "اوشتر اوشتران"، "تیشه بزی"، "تال تالار"، "بزن بزی" و ...از جمله ورزشها و بازیهای بومی و محلی استان گلستان است که در حال حاضر برخی از آنها در گوشه و کنار این استان رواج دارد.

جمعی از کارشناسان و ورزشکاران گلستانی در گفتگو با خبرنگار مهر در گرگان، نبود برنامه ریزی، حمایت کم، گسترش بازیها و ورزشهای مدرن، کمبود اعتبار، فرهنگ سازی نشدن و تبلیغات کم را از جمله دلایل فراموشی بسیاری از رشته های اصیل بومی و محلی عنوان کرده اند.

یک پیشکسوت کشتی گرش ترکمن گفت: ورزشهای بومی و محلی در گذر زمان و به دلیل توجه کم و حمایت نشدن از این رشته های اصیل و پرپیشینه رنگ باخته و به فراموشی سپرده شده است.

قربان دری خواجه زاده در گفتگو با خبرنگار مهر در گرگان افزود: در زمان قدیم مردم با وسایلی از قبیل چوب، سنگ، طناب، پارچه و غیره که در طبیعت هم به سادگی یافت می‌شود، سر و کار داشتند و در مقایسه با امروزیها بسیار بشاش‌تر و سرزنده‌تر بودند.

وی اظهار داشت: امروز با اینکه وسایل و ابزار لوکس و مدرن در اختیار داریم اما آن چهره شاد مردم قدیم به هیچ‌وجه مشاهده نمی‌شود و بازیها و ورزشهای بومی زمانهای قدیم طوری بود که باعث می‌شد مردم بیشتر تحرک و فعالیت‌های بدنی داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: بیشتر ورزشهای و بازیهای بومی و محلی بیشتر به صورت گروهی برگزار می‌شد که ارتباط‌ها و صمیمیتهای بین افراد را ا بیشتر می‌کرد، ولی اکنون این بازیها کمرنگ شده و به جای آن تکنولوژی و وسایل الکترونیکی بیشتر شده و فعالیت‌های بدنی جای خود را به فعالیت‌های ذهنی و شادی‌های جمعی نیز به شادی‌های فردی داده است.

به گفته خواجه زاده، حمایت کم و نبود سرمایه گذاری مناسب از جمله دلایلی روبه فراموشی رشته های اصیل و بومی است که باید در این زمینه بیشتر سرمایه گذاری شود.

این پیشکسوت کشتی سنتی "گرش" ترکمن بیان داشت: در حال حاضر سالن مناسب کشتی سنتی گرش که در این منطقه طرفداران زیادی دارد، وجود ندارد و از نظر تجهیزات ماند تشک نیز در مضیقه هستیم.

وی یادآورشد: ورزشهای بومی و سنتی ریشه در فرهنگ و سنت هر منطقه دارد که باید برای احیای این فرهنگهای اصیل و پر پیشینه برنامه ریزی شود.

وی عنوان کرد: خاطره بازی های دسته جمعی برای نسل امروز کودک و نوجوان ما چندان که باید و شاید شناخته شده نیست، زیرا آنها ترجیح می دهند خود را با انبوه وسایل الکتریکی و اسباب بازی های کوچک و بزرگی که در مغازه های امروزی به فروش می رسد، سرگرم کنند.
   
رئیس هیئت ورزشهای روستایی و عشایری گلستان نیز گفت: ورزشها و بازیهای بومی و محلی گنجینه هایی از فرهنگ و هویت به شمار می آیند که اگر دیر بجنبیم به تاریخ می پیوندند.

صفرعلی رایج در گفتگو با خبرنگار مهر در گرگان افزود: اکنون 108 رشته ورزشی بومی و محلی در استان شناسایی شده و در 15 رشته شامل والیبال، کشتی، فوتبال، ورزشهای بومی و محلی، فوتسال، کبدی و ... مسابقات برگزار می شود.

وی اظهار داشت: بیشتر رشته های بومی و محلی شناسایی شده در استان دارای قدمت و پیشینه تاریخی است که ذکر خنجر ترکمن، کشتی آلیش، چوپا سواری از آن جمله است.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه به این رشته های بومی و محلی آن گونه که باید توجه نمی شود و گسترش ورزشهایی جدید با هیجانات زیاد مانند فوتبال موجب کمرنگ شدن رشته های بومی شده است.

به گفته رایج از سوی دیگر متولیان امر بیشتر از رشته های مدال آور و قهرمان پرور حمایت می کنند و اسپانسر و بخش خصوصی نیز کمتر راغب می شوند تا بر روی ورزشهای بومی و محلی سرمایه گذاری کنند.

رئیس هیئت ورزشهای روستایی و عشایری گلستان بیان داشت: ساماندهی امری ضروری برای رونق دوباره ورزشهای بومی و محلی است و امروز می بینیم که با ساماندهی ورزش کبدی و آلییش این رشته ها در جهان نیز مطرح هستند.

به تاکید او، برنامه ریزی و داشتن صبر و حوصله از مهمترین نیازها برای احیای دوباره ورزشهای سنتی و بومی است و به دلیل اینکه ورزشهای بومی و محلی در قالب مدون و قانونمند اجرا نمی شود، باید در این زمینه  نیز برنامه ریزی شود.

وی یادآورشد: به عنوان نمونه داوریهای ورزشهای سنتی و بومی کدخدامنشی است و قانون خاصی در این زمینه وجود ندارد، در حالیکه باید این رشته ها و قوانین آن نظام مند شوند.

رایج افزود: نگاهی به استقبال از رشته های بومی و محلی نشان می دهد که بیشتر کسانیکه برای دیدن این ورزشها به سالنهای ورزشی مراجعه می کنند، افراد کهنسال و بزرگسال هستند و باید برای گسترش این رشته ها بین نسل جدید و جوانان نیز برنامه ریزی شود.

وی توجه مسئولان را برای بازیابی رونق دوباره رشته های بومی و محلی امری ضروری دانست و خاطرنشان کرد: گاهی اوقات با توجه اندک نیز می توان این رشته ها را ارتقاء داد. 

رئیس هیئت ورشهای روستایی و عشایری گلستان با تاکید بر ضرورت تلاش برای احیای بازیهای محلی به عنوان بخشی از میراث گذشتگان افزود: رسانه های ملی مثل صدا و سیما و آموزش و پرورش و... باید با احیای بازیهای بومی که بخشی از هویت و فرهنگمان محسوب می‌شوند، علاقه مردم را نسبت به اصالت و شناساندن نقش و تاثیر این بازیها در زندگی خود تشدید کند تا از این طریق بتواند نشاط و شادی سابق را به شهر و جامعه بازگرداند.